| |||||
| ||
Kod przedmiotu | 2100-MON-NWI-OG | |
Nazwa przedmiotu | Nowożytność a wiek ideologii | |
Język wykładowy | polski | |
Cykl dydaktyczny | Semestr zimowy 2019/20 | |
Typ zajęć | Konwersatorium | |
Liczba godzin | 30 | |
Punkty ECTS | 4 | |
Prowadzący | dr Tomasz Herbich | |
Miejsce | Stara Biblioteka - "Stary BUW", Warszawa (Śródmieście), ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, sala 116 [pokaż na mapie] | |
Termin | Środa 13:15-14:45 | |
Koszt | 30 żetonów typu OG | |
Liczba miejsc (zarejestrowani/limit) | 20/20 |
XX wiek zapisał się w historii jako stulecie totalitaryzmów i dwóch wojen światowych. W trakcie dwóch
semestrów zajęć będziemy zastanawiali się, czy i w jakim stopniu myślenie nowożytne odpowiada za
katastrofy XX wieku. W tym celu będziemy badali strukturę nowożytnego myślenia ideologicznego i jego
głębokie źródła. Pojęciem ideologii będziemy oznaczali taką postać myśli filozoficznej lub dyskursu
światopoglądowego, która wyznacza doczesne cele podmiotom zbiorowym oraz mobilizuje je do podjęcia
określonych działań politycznych. W pierwszym semestrze będziemy rozważali trzy zagadnienia. Pierwsze z
nich dotyczy tego, kim jest nowożytny człowiek i jak rozumie on samego siebie. Drugie jest poświęcone temu,
jak nowożytny człowiek odnajduje się w narastającym napięciu między religią a polityką. Ostatnie z pytań
dotyczy tego, jak rozwiązuje on to narastające napięcie między religią a polityką.
Zaliczenie na ocenę
PRZEDMIOT REALIZOWANY WSPÓLNIE Z FUNDACJĄ ŚWIĘTEGO MIKOŁAJA W RAMACH PROGRAMU EDUKACYJNEGO "POLITYKA - RELIGIA - BEZPIECZEŃSTWO. KONFLIKT I PRÓBY ROZWIĄZANIA"
Podczas zajęć będziemy wspólnie szukali odpowiedzi na poniższe pytania i będziemy nawiązywali do
fragmentów dzieł wymienionych autorów:
1) Wprowadzenie w problematykę zajęć:
a) Czy filozofia, teologia i poezja są możliwe po Auschwitz? (Adorno, Miłosz, Benedykt XVI)
2) Człowiek w centrum:
a) Skąd wzięła się nowożytna koncepcja podmiotu? (Kartezjusz, Taylor)
b) Dlaczego utraciliśmy pewność prawdy? (Kartezjusz, Mickiewicz)
3) Człowiek wobec rzeczywistości:
a) Czy krytyka poznania doprowadziła do wykorzenienia człowieka z rzeczywistości? (Kant, Ern)
b) Czy krytyka poznania wpłynęła na to, jak człowiek rozumie samego siebie? (Brzozowski, Brague)
c) Jak odzyskać miejsce utracone w rzeczywistości? (Cieszkowski, Brzozowski)
4) Religia a nowoczesność:
a) Czym był nowożytny zwrot w myśleniu o polityce? (Machiavelli, Hobbes)
b) Jaki był stosunek oświecenia do religii? (Locke, Holbach)
c) Czy żyjemy w najlepszym z możliwych światów? (Leibniz, Wolter)
d) Czy religia jest niezbędna do rozwiązania problemu zła? (Kant, Staszic)
5) Nowożytne ujęcia relacji między religią a polityką:
a) Czy nowożytne myślenie polityczne ma źródła w teologii? (Bodin, Schmitt)
b) Czym jest polityczny wymiar religii? (Rousseau, Metz)
6) Chrześcijaństwo a nowożytna polityka:
a) Jaką nowość w kwestiach politycznych wprowadził protestantyzm? (Luter, Schleiermacher)
b) Czy państwo jest bliskie, czy odległe chrześcijaninowi? (Cieszkowski, Bierdiajew, Tillich)
7) Pytanie podsumowujące:
a) Jakie są źródła nowożytnego ateizmu? (Feuerbach, Cieszkowski)
Podstawowa literatura poświęcona omawianym zagadnieniom:
1) Himmelfarb G., Drogi do nowoczesności. Brytyjskie, francuskie i amerykańskie Oświecenia, przeł. K.
Wudarska, Warszawa 2018.
2) Horkheimer M., Adorno T.W., Dialektyka Oświecenia, przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa 2010.
3) Król M., Krótka historia myśli politycznej, Warszawa 2019.
4) Nancy J.-L., W środku świata, przeł. B. Mytych-Forajter, W. Forajter [w:] Drzewo poznania.
Postsekularyzm w przekładach i komentarzach, red. P. Bogalecki, A. Mitek-Dziemba, Katowice 2012.
5) Pieróg S., Modlitwa jako ideologia. Próba interpretacji Ojcze nasz Augusta Cieszkowskiego [w:]
August Cieszkowski. W setną rocznicę śmierci, red. B. Markiewcz, S. Pieróg, Warszawa 1996.
6) Schmitt C., Teologia polityczna [w:] tegoż, Teologia polityczna i inne pisma, przeł. M.A. Cichocki,
Warszawa 2012.
7) Strauss L., Thoughts on Machiavelli, Glencoe, Il. 1958.
8) Taubes J., Zachodnia eschatologia, przeł. A. Serafin, Warszawa 2016.
9) Taylor C., Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, Warszawa 2012.
10) Voegelin E., Nowa nauka polityki, przeł. P. Śpiewak, Warszawa 1992.
11) Voegelin E., Od Oświecenia do rewolucji, przeł. Ł. Pawłowski, Warszawa 2011.
12) Voegelin E., Poszukiwanie ładu, przeł. M.J. Czarnecki, Warszawa 2017.