European Empires in the East, 1500-1800. A comparative analysis - ZIP (2020Z) - gr. 1

„Zajęcia oferowane w Programie zintegrowanych działań na rzecz rozwoju Uniwersytetu Warszawskiego, współfinansowanym ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach PO WER, ścieżka 3.5”

Wykład pozwala zapoznać się z europejską ekspansją na Dalekim Wschodzie w epoce nowożytnej. Zaczyna się od omówienia wiedzy Europejczyków i ich pierwszych spotkań z mieszkańcami Indii, Indonezji, Chin, Japonii i innych regionów Azji Południowowschodniej, a następnie przechodzi do pytań o to, jak Europejczycy zorganizowali swoją obecność na tych terenach oraz, w jakich warunkach dokonywała się wymiana handlowa, kulturalna i intelektualna. Należy z całą mocą podkreślić, że w tym okresie relacje europejsko-azjatyckie można nazwać „pre-hegemonicznymi”, ponieważ interakcja i wymiana zachodziła w obie strony, inaczej niż w późniejszym okresie imperialistyczny.

Zaliczenie na ocenę

Jednym z celów wykładu jest szukanie odpowiedzi na pytanie czy takie podejście wynikało z niedostatecznych środków przybywających na Daleki Wschód Europejczyków, czy też miało inne źródła. Wykład wykorzystuje metodę porównawczą w dwojaki sposób. Po pierwsze, chociaż na początku wprowadza koncepcję Świata Oceanu Indyjskiego, ma zachęcić studentów do spojrzenia na Azję nie jako na jeden krąg kulturowy, ale jako na zbiór bardzo różnych cywilizacji, z którymi spotkanie stanowiło prawdziwe wyzwanie dla Europejczyków, i które w odmienny sposób reagowały na ich obecność. Po drugie wykład analizuje różnice w podejściu do zorganizowania pozaeuropejskiej działalności przez handlowe kompanie wywodzące się z Portugalii, Holandii i Anglii.

Głowne zagadnienia:

1. W XVIII w. Angielska Kompania Wschodnioindyjska była oskarżana, że potrafi korzystać z dochodów „w czasie przyszłym”/ Czemu Kompania zaczęła mieć takie problemy z dochodowym zarządzaniem?

2. Czy Syjamska Rewolucja Dworska roku 1688 wybuchła z powodu przedwczesnych imperialistycznych zakusów państw europejskich?

3. Do jakiego stopnia wydarzenia związane z uwięzieniem brytyjskich żołnierzy w „Black Hole of Calcutta” w 1756 roku odpowiadają ówczesnych wydarzeniom, a na ile są wytworem brytyjskiej propagandy?

4. Nicholas Gervaise, francuski misjonarz, zauważył, że Holendrzy i Anglicy „wolą dobry magazyn towarów od pięknego kościoła” (Histoire politique et naturelle du royaume de Siam), 1688). Jakie były różne podstawy budowania europejskiej obecności na Dalekim Wschodzie?

5. Co Europejczycy rozumieli z różnorodności religijnej z którą stykali się na Dalekim Wschodzie i gdzie ich zdaniem chrześcijaństwo mogłoby znaleźć podatny grunt?

6. Jak Portugalska Carreira da Índia funkcjonowała w epoce nowożytnej i czy Holenderskie i Angielskie kompanie mogły zaproponować lepszy model działalności?

7. Czy masakry w Amboyna należy do największych zbrodni dokonanych przez Europejczyków w XVII w.?

8. Batawia została zbudowana na wzór miasta holenderskiego z kanałami, mostami zwodzonymi, domami tuż przy kanałach, wieżami kościołów i brukowanymi ulicami. W jaki sposób miasto powoli adaptowało się do realiów klimatycznych Jawy?

9. Dyskusja na temat niewolników, do której inspiracją jest stwierdzenie Jana Coena, w którym bronił holenderskiego handlu niewolnikami. Stwierdził on, że w odróżnieniu od systemu portugalskiego, większość niewolników holenderskich tak naprawdę ma raczej status ludności służebnej (serfs), bliski statusowi biedoty, niż status obiektu na sprzedaż.

10. Czy historycy, którzy bronią koncepcji istnienia Świata Oceanu Indyjskiego mają tendencję do idealizowania rzeczywistości?

Literatura do zajęć obejmuje lekturę obowiąkową i lektury zalecane:

Lektura obowiązkowa:

-K.N. Chaudhuri, Trade and Civilisation in the Indian Ocean World, C.U.P. (1985).

Lektury zalecane:

- Sanjay Subrahmanyam, The Portuguese Empire in Asia, 1500-1700. A

Political and Economic History, Longmans (1993); for those of you who

read Portuguese, Godinho, `Os Portugueses e o Oriente', in Ensaios,

vol. II, Lisbon (1978).

- C.R. Boxer, The Dutch Seaborne Empire, 1600-1800, London:

Hutchinson, 1965; C.R. Boxer, Jan Compagnie in War and Peace, 1602-

1799, Hong Kong: 1979, supplemented by Om Prakash, `The Dutch

East India Company in the Trade of the Indian Ocean', in Ashin das

Gupta & Pearson eds., India and the Indian Ocean, 1500-1800, O.U.P.

(1987). George Masselman 'Dutch Colonial Policy in the Seventeenth

Century', Journal of Economic History, vol. XXI (1961), pp. 455-68 is an

old but succinct survey.

- Philip Lawson, The East India Company. A History, 1993; John Keay,

The Honourable Company, HarperCollins 1991; Anthony Farrington,

Trading Places. The East India Company and Asia, 1600-1834, British

Library, 2002. For the early period (up to 1700), there is Nicholas

Canny's The Origins of Empire, from which Peter Marshall's article

deals specifically with the English (`The English in Asia to 1700').

Otherwise, refer to The Oxford History of the British Empire, esp. vol. I,

pp. 264-285 and vol. II, pp. 487-595.

- Glenn Ames & Ronald Love, Distant Lands and Diverse Cultures. The

French Experience in Asia, 1600-1700, Westport CT, 2003.

If you are more interested in chronologically specific survey books, you

might like to start with the old favourite by J.H. Parry, The Age of

Reconnaissance, London (1963). Specifically on the eighteenth

century, there are two traditional studies with lengthy sections on the

East: that of Glyndwr Williams, The Expansion of Europe in the 18th

century: overseas rivalry, discovery and exploitation, New York (1966)

and J.H. Parry, Trade and Dominion. The European Overseas Empires

in the 18th Century.

Otherwise, there are hundreds of relevant articles in the Expanding

World. The European Impact on World History, 1450-1800 series

(general editor Russell-Wood) in 31 vols. published over the last five

years by Variorum (Aldershot, U.K.). You might also like to consult the

Dutch journal Itinerario [JV2501.I75], which comes out three times a

year. There are many relevant contributions in Anthony Disney & Emily

Booth, Vasco da Gama and the Linking of Europe and Asia, O.U.P.

(2000) [G286 G2 DIS], and in Daniel Carey ed. Asian Travel in the

Renaissance, Blackwell 2004.

On the historiography of European empires in the East, you might like

to look at John Wills Jr., `Maritime Asia 1500-1800. The Interactive

Emergence of European Domination', American Historical Review, vol.

98, (1993), 83-105 and L. Blussé ed., Pilgrims to the Past: private

conversations with historians of European expansion, Leiden (1996).

Peter Rietbergen's article 'Varieties of Asia? European Perspectives,

c.1600-1800' in Itinerario, 2001, issue 25, pp. 69-89 (see the PHOTEX

collection) is also insightful. Specifically on Charles Boxer's

contribution, have a look at `Last of the breed', review of Dauril

Alden's `Charles R. Boxer. An uncommon life: Soldier, historian,

teacher, collector, traveller', Times Literary Supplement, 27 July 2001.

For an Asian perspective on the world, you could look at Jeannette

Mirsky ed., The Great Chinese Travelers, University of Chicago Press

(1974).

Regional studies:

- The Cambridge History of Islam, Cambridge U.P. (1977), 2 vols. in 4.

- Toby Falk ed., Treasures of Islam, Bristol: Artline (1985) [N6260.TRE]

- Giancarlo Casale, The Ottoman Age of Exploration, Oxford U.P. (2012)

- Anthony Reid, `The Land Below the Winds', Southeast Asia in the Age

of Commerce, 1450-1680, Newhaven/London (1988);

- The Cambridge History of Southeast Asia, Cambridge U.P. (1992), vol.

1. [DS514.3 REI]

- K.N. Chaudhuri, Asia Before Europe. Economy and Civilisation of the

Indian Ocean from the Rise of Islam to 1750, Cambridge U.P. (1990),

part II.

- Ashin Das Gupta & M N Pearson, India and the Indian Ocean, 1500-

1800, New Delhi, O.U.P. 1987.

- M.A.P. Meilink-Roelofsz, Asian trade and European Influence in the

Indonesian Archipelago between 1500 and about 1630, The Hague

(1962);

- Denys Lombard, Le Carrefour Javanais, Paris 1990.

- O. H. K. Spate, The Pacific since Magellan, vol. I, `The Spanish Lake',

Minneapolis, 1979.

- Conrad Totman, Early Modern Japan, University of California Press,

1993;

- The Cambridge History of Japan, Cambridge University Press, (1986),

vol. IV.

- Jacques Proust, Europe through the prism of Japan, Notre Dame:

2002.

- Joanna Waley-Cohen, The Sextants of Beijing. Global Currents in

Chinese History (New York: W.W. Norton, c. 1999)

- Etienne Balazs, Chinese Civilisation and Bureaucracy,

Newhaven/London, 1977;

- The Cambridge History of China, Cambridge U.P. (1978-), esp. vol. 7,

pt. I and vol. 8, pt. II.

- Bradley-Smith & Wan-go Weng, China. A History in Art, London:

Studio Vista, 1973 [DS721.SMI]

- M.N Pearson, `The Spanish ’impact’ on the Philippines, 1565-1770’,

Economic & Social History of the Orient, vol.xii, iss.2, (1969) pp.165-

186 [Photocopy 2384]

Primary sources.

- S. Arasaratnam ed., François Valentijn’a a s Description of Ceylon,

London: Hakluyt Society (1978).

- Samuel Purchas, Hakluytus posthumus or Purchas his pilgrimes :

contayning a history of the world in sea voyages and lande travells by

Englishmen and others, Glasgow (1905-07).

- `A Letter from Baron Aladar, now known by the name of Count

Benyowski, Governor of Isle de France’. [the story of a remarkable

international pirate active in the heavily trafficked waters off

Madagascar, 1773-1786. Photocopy behind LIS issue desk]

- Captain Willem Ysbrandsz Bontekoe, `Memorable Description of the

East-Indian Voyage 1618-25’. [posted to Blackboard].

- `Desideri in Tibet’, http://www.bro-pa.org/Desideri_1.html (actually a

piece of modern writing empathizing with the travails of a great Jesuit

missionary traveller)

- some documents relating to the perception of nature in early modern

Portuguese India, ed. S. Halikowski Smith [on Blackboard]

- `Letter of King of Portugal to the Zamorin of Calicut’, 1500 [on

Blackboard]

Reference texts.

- James S. Olson, Historical Dictionary of European Imperialism,

Westport, CT: 1991. [D217.OLS]

- Schwartzberg, Joseph E. ed. A historical atlas of South Asia, Chicago

(1978). [DS336.SCH] / Ooi Keat Gin, Southeast Asia. A historical

encyclopedia, ABC Clio: Santa Barbara, 2004 [DS525.SOU]

- W.C. Brice, An historical Atlas of Islam, Leiden (1981).

- Bibliography of imperial, colonial, and Commonwealth history since

1600, Oxford Uni. Press, 2002.

- Catherine Pickett ed. Bibliography of the East India Company: books,

pamphlets and other material printed between 1600-1785, London:

British Library, 2011.

- There is good information on the individual Dutch trading posts, as

well as each Dutch vessel sailing for the Indies at www.vocsite.nl, and

a useful list of English language books on the VOC at

http://www.vocsite.nl/boeken/english.html?of=0

- Colonialvoyage.com has interesting features on the vestiges of

European endeavours in the East

dr Stefan Halikowski Smith