Kod wizualny w literaturze rosyjskiej XIX i XX wieku: od klasyki do modernizmu - ZIP (2020L) - gr. 1

Współczesną sytuację kulturową charakteryzuje „zwrot wizualny” – zmiana paradygmatu werbalnego na wizualny (studia wizualne). W sytuacji szczególnego zapotrzebowania współczesnej kultury na obraz wizualny i biorąc pod uwagę rozwój technologii cyfrowych we współczesnej humanistyce (humanistyka cyfrowa), zajęcia proponują podejście intermedialne do badań literatury rosyjskiej (obrazy wizualne i synteza sztuk). Podejście to nie tylko aktualizuje kulturę rosyjską we współczesnej sytuacji kulturowej, ale także głębiej ujawnia jej potencjał semantyczny.

Zajęcia oferowane w Programie zintegrowanych działań na rzecz rozwoju Uniwersytetu Warszawskiego, współfinansowanym ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach PO WER, ścieżka 3.5

Zaliczenie na ocenę

Celem kursu autorskiego jest wypracowanie systematycznego rozumienia (przy użyciu metod intermedialnych) kodu wizualnego literatury rosyjskiej w jej ruchu od XIX-wiecznego romantyzmu do modernizmu XX wieku, w jego najwyższych osiągnięciach artystycznych, które powstają w dialogu z własną tradycją historyczną i kulturą europejską; rozwijanie umiejętności samodzielnej analizy i rozumienia tekstu literackiego w kontekście historycznym i kulturowym (malarstwo, kino, historia, filozofia, religia).

Kod wizualny w tekście literackim jest tu rozumiany jako: 1) jawna i ukryta ekfraza, jej wizualne źródła i tradycja; 2) kulturowy obraz (model) świata, który jest odzwierciedlony i utrwalony w kodzie wizualnym, w tym estetyczne, historyczne, społeczne, narodowe, językowe i inne postrzeganie rzeczywistości.

Przedmiotem badań są dzieła kultowych pisarzy rosyjskich (Dostojewski, Puszkin, Błok, Gumilow, Achmatowa, Mandelsztam, Pasternak, Achmadullina, Tarkowski, Brodski, Siedakowa), w których odbijały się obrazy Rafaela, Tycjana, Rembrandta, Rublowa, Wasniecowa i Surikowa.

Do badań wybrano małe, ale znaczące teksty (wiersze, fragmenty prozy, fragmenty artykułów, listy itp.), które wymagają „wolnej lektury” i głębokiego zanurzenia się w nich.

Kurs mają charakter interdyscyplinarny, historyczno-kulturowy, uwzględniający teksty literackie z pogranicza filozofii, historii, historii sztuki, językoznawstwa.

Wykłady z wykorzystaniem prezentacji PowerPoint, materiałów audio i wideo.

Lekcja praktyczna - w formie seminariów, kolokwiów, raportów-prezentacji.

Egzamin/test - w formie eseju na badane tematy.

1. Lekcja wykładowa 1 (2 godz.):

„Piękno uratuje świat...”: Kod Rafaela w literaturze rosyjskiej XIX wieku (Żukowski, W. Odoevsky, L. Tołstoj i inni). Literackie, filozoficzne i religijne początki kultu Rafaela w rosyjskim romantyzmie. Funkcje ekfrazy Rafaela w powieściach Fiodora Dostojewskiego.

2. Lekcja praktyczna 1 (2 godz.):

„Geniusz czystego piękna”: malownicze źródła kodu Rafaela w wierszach Puszkina, Feta, A. Tołstoja, stosunek obrazów werbalnych i wizualnych.

3. Lekcja wykładowa 2 (2 godz.):

Kod Rafaela w literaturze rosyjskiej XX wieku. Recepcja romantycznego postrzegania Rafaela w modernistycznych tekstach Wasilija Rozanowa i Anastazji Cwietajewej itp.

4. Lekcja praktyczna 2 (2 godz.):

„Dzień Rafael”: malownicze źródła kodu Rafaela w wierszu Belli Akhmadulliny, stosunek obrazów werbalnych i wizualnych.

5. Lekcja wykładowa 3 (2 godz.):

Kod Tycjana i Lorraina w twórczości Fiodora Dostojewskiego. „Denar Cezara” Tycjana i „Wielki Inkwizytor” Dostojewskiego. „Lotaryński raj” Dostojewskiego.

6. Lekcja praktyczna 3 (2 godz.):

„Święty Sebastian” Arsenija Tarkowskiego i Rainera Marii Rilkego: obrazowe źródła kodu Tycjana, stosunek obrazów werbalnych i wizualnych.

7. Lekcja wykładowa 4 (2 godz.):

Kod Rembrandta w literaturze rosyjskiej XIX i XX wieku: ekfraza malarstwa Rembrandta w poezji Osipa Mandelstama, w poezji Olgi Sedakowej.

8. Lekcja praktyczna 4 (2 godz.):

„Spotkanie” Josepha Brodskiego: malownicze źródła kodu Rembrandta, stosunek obrazów werbalnych i wizualnych.

9. Lekcja wykładowa 5 (2 godz.):

Estetyczne odkrycie rosyjskich ikon na początku XX wieku. Kod Rublowa w literaturze rosyjskiej XX wieku (Nikołaj Gumilew, Arsenij Tarkowski, Andriej Tarkowski).

10. Lekcja praktyczna 5 (2 godz.):

„Modlitwa do Świętego Ikonotwórcy Andrieja Rublowa” Anny Kamenskiej: Malownicze źródła kodu Rublowa, kontekst intermedialny, werbalna i wizualna korelacja obrazów. Cechy polskiej recepcji malarstwa ikonowego Rublowa.

11. Lekcja wykładowa 6 (2 godz.):

„Kłaniam się z Morozową” (los poety i rosyjska historia): ekfraza obrazów Wiktora Wasniecowa i Wasilija Surikowa w poezji Aleksandra Błoka i Anny Achmatowej.

12. Lekcja praktyczna 6 (2 godz.):

Malownicze źródła kodu Surikowa, werbalna i wizualna korelacja obrazów w wierszach Arsenija Tarkowskiego i Anastazji Cwietajewej.

13. Lekcja wykładowa 7 (2 godz.):

Kod bożonarodzeniowy w poezji rosyjskiej XIX i XX wieku: ekfraza Narodzenia Pańskiego w poezji Aleksandra Błoka, Nikołaja Gumilowa, Józefa Brodskiego.

14. Lekcja praktyczna 7 (2 godz.):

Malownicze źródła kodu bożonarodzeniowego w wierszach Borisa Pasternaka i Leopolda Staffa, werbalna i wizualna korelacja obrazów. Rosyjska i polska percepcja Bożego Narodzenia.

15. Lekcja wykładowa 8 (2 godz.):

Kod Reimsa w rosyjskiej poezji XX wieku: Osip Mandelstam, Maximilian Voloshin i Olga Sedakowa. Arsenij Tarkowski i Olga Sedakowa: poetyka modernistycznej ekfrazy.

Literatura będzie dostarczana przez prowadzącego w trakcie zajęć.

prowadzący zajęcia: Alexander Medvedev. Zajęcia będą odbywać się w blokach: 8 maja w godz. 11:30-16:00, 15,22,29.05, 05.06 w godz. 10:30-15:00. Wykład w języku rosyjskim